De kruisspin (Araneus diadematus)
De jaargetijden gaan weer langzaam in elkaar overlopen en wordt de zomer langzaamaan aan herfst. En dit kenmerkt zich door een aantal zaken. De dagen worden korter. Bomen en planten krijgen herfstkleuren. Sommige dieren maken zich klaar voor de winterslaap. Trekvogels trekken naar warmere gebieden om te overwinteren. Er schieten overal paddenstoelen tevoorschijn, enzovoort. Eén kenmerk waar ik het in dit artikel over wil hebben, is dat het in de herfst lijkt of er veel meer spinnen en spinnenwebben zijn. Vooral de Kruisspin is in grote aantallen zichtbaar.
Nu heb ik al eens eerder een artikel geschreven over de
kruisspin in 2016 (https://denatuurin.digitoo.nl/56b88e6652bc0509db166889/4) maar het is en blijft een fascinerend
diertje, behalve dan voor arachnofoben. Met dit artikel ga ik wat dieper in op
deze spin. Meteen een *spoiler-alert* voor diegenen die de kriebels van
spinnen krijgen, er komen duidelijke foto’s van spinnen verderop in dit
artikel.
Spinnen zijn geen specifieke herfst dieren, het lijkt alleen
of er in deze periode veel meer zijn. Er zit minder groen aan bomen en
struiken, door de stand van de zon valt het licht zo mooi op de spinnenwebben
en spinnen zijn ook groter zijn geworden en vallen daardoor meer op. Als je
door de natuur of je tuin loopt zie je, en vooral ook voel je, overal webben en
draden.
 |
| 300mm 1/125 sec. f/4 ISO 100 |
Bij mij in de tuin lijkt het of er, behalve hordes slakken,
alleen maar kruisspinnen wonen. De kruisspin is een middelgrote
spin en de naam is te danken een aantal witte vlekjes op het achterlijf die op
een kruis lijken. De kruisspin is een spin die vaak pontificaal in het midden
van het web zit en door de grootte van de spin ook nog eens moeilijk over het
hoofd te zien is. In 2010 was
de kruisspin door de Europese Arachnologische Vereniging uitgeroepen tot spin van
het jaar. De kruisspin varieert in kleur van bruin tot grijs en zwart. Ook
zijn er veel onderlinge verschillen in het kruis patroon.
 |
| Links: 300mm 1/250 sec. f/6.3 ISO 200 Rechts: 300mm 1/125 sec. f/4.5 ISO 640 |
De poten zijn stekelig behaard, voor grip en tast, waarbij
de voorste poten het langst zijn. De kruisspin heeft acht ogen. Deze zijn
donker en glanzend. Het achterlijf is driehoekig van vorm en bij de vrouwtjes
is deze groter dan de mannetjes. Aan de onderkant bevinden zich de spintepels.
Dit zijn de organen waarmee verschillende webdraden worden geproduceerd. Stevige
en niet-kleverige draden om het frame van het web te maken en de kwetsbare
eitjes te voorzien van een beschermlaag en kleverige vangdraden om prooien in
het web te vangen.
 |
| Links: 100mm macro 1/15 sec. f/10 ISO 100 Rechts: 100mm macro 1/30 sec. f/16 ISO 100 |
De kruisspin is te herkennen aan de lichte vlekken op het
achterlijf. Vrijwel alle exemplaren hebben een duidelijk kruisvormige
groepering van de vlekken, Het kruis wordt gevormd door een groep lichte tot
witte vlekken. De Latijnse
naam Araneus diadematus betekent: spin met een kroontje. Bij de volgende
foto zijn de vlekken duidelijk te zien.
Foto- 4
 |
| : 100mm macro 1/60 sec. f/11 ISO 800 |
De kruisspin is een groot deel van het leven bezig met het
web en in hun tweede levensjaar kunnen de vrouwtjes behoorlijk grote
spinnenwebben maken. Omdat het web makkelijk beschadigd en vervuild raakt moet
het iedere dag vervangen worden. Ook omdat de draden snel uitdrogen en prooien
die gevangen worden het web beschadigen. De kruisspin bouwt het verticaal
hangende web op enige hoogte en vangt voornamelijk vliegende insecten. De
vrouwtjes blijven in hun web terwijl mannetjes naar een vrouwtje op zoek gaan.
De spin hangt ondersteboven in het centrum van het web geduldig te wachten tot
er een prooi het web in vliegt. De meeste prooien zijn dan ook vliegende
insecten.
 |
| 300mm 1/160 sec. f/6.3 ISO 640 |
Zodra een prooi in het web vast zit wordt de spin
gewaarschuwd door de trillingen van het web. De spin snelt zich naar de prooi
en wikkelt deze in spinsel. Pas daarna wordt de beet toegediend die de prooi
verlamt. De onderstaande foto is een ingesponnen
prooi en was waarschijnlijk een nachtvlinder. Deze hing in een web in mijn
schuurtje en lag een dag later op de grond. Waarschijnlijk was het te zwaar
voor het web. Jammer voor de spin want dit was zo te zien een flinke maaltijd.
 |
| 100mm macro 1/50 sec. f/16 ISO 100 |
Tijdens de jaarlijkse spinnentelling van 11 en 12 september,
kwam de kruisspin als winnaar uit de bus. Gevolgd door de grote trilspin en de
gewone huisspin. Er zijn gemiddeld per tuin meer kruisspinnen geteld dan in de
afgelopen zomers. Hoewel veel mensen rillen bij de gedachte aan spinnen zijn
het zeer nuttige dieren want ze ruimen veel insecten op, ook die ons ’s-nachts uit onze slaap houden. Als je dan
moet kiezen uit twee “kwaden” kies er dan voor om spinnen maar zoveel mogelijk
met rust te laten.
Dit artikel is ook verschenen in de 37e editie van DeNatuurIn
